Η πολιορκία της Ρόδου το 305–304 π.Χ. ήταν μια από τις πιο αξιοσημείωτες πολιορκίες της αρχαιότητας, όταν ο Δημήτριος Πολιορκητής , γιος του Αντιγόνου Α’ , πολιόρκησε τη Ρόδο σε μια προσπάθεια να την κάνει να εγκαταλείψει την ουδετερότητά της και να τερματίσει τη στενή της σχέση με τον Πτολεμαίο Α’.
Ιστορικό
Στις 10 Ιουνίου 323 π.Χ. ο Αλέξανδρος ο Μέγας απεβίωσε αφήνοντας χωρίς διάδοχο την τεράστια Αυτοκρατορία του, που εκτεινόταν από την Ελλάδα ως την κοιλάδα του Ινδού στην Ινδία. Το τέλος του άφησε τους Έλληνες σε πολύ δύσκολη θέση. Χωρίς ο Αλέξανδρος ο Μέγας να έχει επιλέξει διάδοχο, δημιουργήθηκε σχεδόν αμέσως διαμάχη μεταξύ των στρατηγών ως προς το ποιος θα έπρεπε να είναι ο διάδοχος. Έτσι οι στρατηγοί άρχισαν να πολεμούν μεταξύ τους για τον διαμοιρασμό της αυτοκρατοριας ξεκινώντας τους πολέμους των Διαδόχων 322-281 π.Χ.
Μετά το τέλος του Γ΄ Πόλεμου των Διαδόχων, 314-311 π.Χ. συνάφθηκε ειρήνη, σύμφωνα με την οποία η Μικρά Ασία και η Συρία, προσωρινά, μέχρι την ενηλικίωση τού (εκ της Ρωξάνης) Αλέξανδρου Δ΄, παραχωρούνταν στον Αντίγονο. Αυτή η συμφωνία δεν κράτησε πολύ, καθώς ο Κάσσανδρος δολοφόνησε τη Ρωξάνη και τον γιο της. Με το πρόσχημα ότι είχαν τοποθετηθεί φρουρές σε μερικές από τις ελεύθερες πόλεις από τον Αντίγονο, ξανάρχισαν οι εχθροπραξίες από τον Κάσσανδρο και τον Πτολεμαίο. Παρά τις αρχικές επιτυχίες του Πτολεμαίου στη Μικρά Ασία και σε μερικά νησιά του Αιγαίου, ο Δημήτριος τον συνέτριψε στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας της Κύπρου το 306 π.Χ.
Με την κατάληψη της Κύπρου από τον Δημήτριο το 306 π.Χ., ο Αντίγονος ανακηρύχθηκε από τον στρατό του βασιλιάς και διάδοχος του Αλέξανδρου. Εν συνεχεία ετοίμασε ισχυρό στρατό και στόλο, με διοικητή τον Δημήτριο, και έσπευσε να επιτεθεί στη χώρα του Πτολεμαίου. Η απόπειρα αυτή απέτυχε, καθώς δεν μπόρεσε να διασπάσει την άμυνα του Πτολεμαίου και αναγκάστηκε να αποσυρθεί. Το 305 π.Χ. ο Δημήτριος θέλησε να τιμωρήσει την πόλη της Ρόδου, η οποία αρνήθηκε να βοηθήσει τον Αντίγονο κατά της Αιγύπτου. Η πολιορκία κράτησε έναν χρόνο και, μετά τη σθεναρή αντίσταση που βρήκε, ο Δημήτριος υποχρεώθηκε να συνθηκολογήσει.
Διαβάστε Επίσης: Λαμιακός Πόλεμος: Η Αθηναϊκή Συμμαχία επαναστατεί εναντίον της Μακεδονικής Ηγεμονίας μετά τον ξαφνικό θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Πολιορκία της Ρόδου απο τον Δημήτριο (305 – 304 π.Χ.)
Για να αποκοπεί ο ανεφοδιασμός του Πτολεμαίου απο την κυρίως Ελλάδα, έπρεπε προηγουμένως να έχει ο Αντίγονος υπό την επιρροή του τη Ρόδο, που αποτελούσε το κέντρο της θαλάσσιας συγκοινωνίας απο την Αίγυπτο πρός την Ελλάδα. Αλλά εδώ τα πράγματα περιπλέκονταν. Στούς πολέμους των Διαδόχων οι Ρόδιοι ακολουθούσαν ουδέτερη πολιτική, προσπαθώντας συγχρόνως να συνδυάζουν την ουδετερότητά τους με φιλικές σχέσεις πρός την Αίγυπτο στον οικονομικό και εμπορικό τομέα, πράγμα που επέβαλε η γεωγραφική θέση της νήσου. Τη στάση τους δεν άλλαξαν και μετά την καταστροφή του στόλου του Πτολεμαίου στη Σαλαμίνα της Κύπρου.
Ο Αντίγονος, για να τους εξαναγκάσει να έρθουν με το μέρους του, διέταξε τη σύλληψη ροδιακών εμπορικών πλοίων που κατευθύνονταν πρός την Αλεξάνδρεια. Οι Ρόδιοι αντέδρασαν αμέσως. Με ισχυρό στόλο πέτυχαν να απελευθερώσουν τα πλοία τους και να συνεχίσουν τις εμπορικές σχέσεις με την Αίγυπτο, αλλα το αποτέλεσμα ήταν να έρθουν σε ρήξη με τον Αντίγονο. Την επιχείρηση εναντίον τους ανέλαβε ο Δημήτριος. Οι Ρόδιοι, βλέποντας την αριθμητική υπεροχή του εχθρού και γνωρίζοντας οτι σοβαρή ενίσχυση δεν μπορούσε να τους δοθεί απο τον Πτολεμαίο μετά την καταστροφή του στόλου του, αποφάσισαν να υποχωρήσουν, δέχθηκαν δηλαδή να γίνουν σύμμαχοι του Αντιγόνου κατά του Πτολεμαίου.
Ο Δημήτριος όμως δεν θεώρησε ικανοποιητική την προσφορά. Αξίωσε δηλαδή να του δοθούν ως όμηροι οι 100 επιφανέστεροι πολίτες και να επιτραπεί η είσοδος του στόλου του στο λιμάνι τους, πράγμα που ισοδυναμούσε με υποταγή της πόλης. Οι Ρόδιοι αρνήθηκαν. Ετσι άρχισε η περίφημη πολιορκία της Ρόδου, που κράτησε ενα χρόνο, δικαίωσε τη φήμη του Δημητρίου ως «Πολιορκητή», συγχρόνως όμως έδειξε τι μπορεί να πετύχει ενα καλά οργανωμένο κοινωνικό σύνολο με έξυπνη πολιτική ηγεσία σε κρίσιμες περιστάσεις, ακόμη και όταν ο εχθρός διαθέτει συντριπτική υλική υπεροχή.
Οι επιδόσεις του στην ανεπιτυχή Πολιορκία της Ρόδου το 305 π.Χ. του έδωσαν την επωνυμία «ο Πολιορκητής». Κατόπιν πολέμησε στο πλευρό του Αντίγονου στην καθοριστική Μάχη της Ιψού το 301 π.Χ., όπου ο πατέρας του έχασε τη ζωή του. Ο Δημήτριος διατήρησε εδάφη στον ελληνικό χώρο και αφού έθεσε και πάλι την Αθήνα υπό τη σφαίρα επιρροής του, έγινε τελικά κύριος της Μακεδονίας το 294 π.Χ.. Κυβέρνησε συνολικά για έξι χρόνια, μέχρι που έχασε το θρόνο του από τους ανταγωνιστές του, Λυσίμαχο και Πύρρο.
Στα τέλη του Ιουλίου περίπου του 305 π.Χ., ο Δημήτριος συγκέντρωσε τις δυνάμεις του εκστρατευτικού του σώματος, με τις οποίες ενώθηκαν και συμμαχικά πλοία πειρατών, στα Λώρυμα της Καρίας, απέναντι απο τη Ρόδο. Συνολικά 200 πολεμικά πλοία και 170 μεταγωγικά με 40.000 άνδρες και πλήθος απο καταπέλτες, ακολουθούμενα απο 1.000 περίπου εμπορικά, που τα προσέλκυε η προοπτική τής λαφυραγώγησης, έπλευσαν σε τάξη μάχης — στον κόλπο της Ιαλυσού σπέρνοντας τρόμο στον πληθυσμό της πόλης.
Οι Ρόδιοι, μόλις αντιλήφθηκαν οτι ο πόλεμος ήταν αναπόφευκτος, έστειλαν πρέσβεις να ζητήσουν τη βοήθεια του Πτολεμαίου, του Λυσιμάχου και του Κασσάνδρου, και έλαβαν διάφορα μέτρα για να ενισχύσουν με μετοίκους και δούλους το σώμα των 6.000 στρατεύσιμων πολιτών και να κρατήσουν ψηλό το φρόνημα του πληθυσμού. Παράλληλα επιδόθηκαν στη συμπλήρωση των οχυρώσεων της πόλης και στην κατασκευή πολυάριθμων οξυβελών και πετροβόλων καταπελτών, ενώ επίλεκτη μοίρα του στόλου τους διενεργούσε επιθέσεις εναντίον των πειρατών και των εμπόρων που λαφυραγωγούσαν την ύπαιθρο.
Επιθέσεις απο την θάλασσα
Ο Δημήτριος αντιλαμβανόταν οτι αν δεν διέκοπτε την επικοινωνία της Ρόδου με τη θάλασσα, που επέτρεπε οχι μόνο τον ανεφοδιασμό των πολιορκημένων αλλα και επιχειρήσεις αντιπερισπασμού, όπως είδαμε, θα του ήταν πολύ δύσκολο να την κυριεύσει. Γι’ αυτό αποφάσισε, προσβάλλοντας την πόλη απο την πλευρά της θάλασσας, όπου γενικά τα τείχη ήταν ασθενέστερα, να καταλάβει το ταχύτερο τον μεγάλο (εμπορικό) λιμένα που δεν διέθετε ιδιαίτερη οχύρωση. Κατασκεύασε και τοποθέτησε σε δύο δεμένα μεταξύ τους φορτηγά πλοία μία διπλή χελώνα, ικανή να προστατεύει τους άνδρες του μηχανικού απο τα βλήματα τόσο των οξυβελών όσο και των πετροβόλων, καθώς και δύο τετραώροφους πύργους ψηλότερους απο τα τείχη της πόλης, που τους έστησε πάνω σε δύο, επίσης δεμένα μεταξύ τους, φορτηγά πλοία.
Για να προστατεύσει τις αργοκίνητες αυτές κατασκευές απο τυχόν επίθεση των ταχύπλοων ροδιακών πλοίων, τοποθέτησε μπροστά τους έναν πλωτό ξύλινο χάρακα με σιδηρές αιχμές. Τέλος μετέτρεψε σε «καταφράκτους» τις στερεώτερους «λέμβους» (ελαφρά πλοία), όπου και επιβίβασε Κρήτες τοξότες και τρισπίθαμους οξυβελείς καταπέλτες, ικανούς να βάλλουν σε απόσταση 500 περίπου μέτρων βέλη μήκους 65 εκατοστών και να παρενοχλούν τους Ροδίους που επιχειρούσαν να ανυψώσουν τα τείχη πρός την πλευρά του μεγάλου λιμένος, για να υπερβούν το ύψος των πλωτών πύργων του Δημητρίου.
Οι Ρόδιοι, για να κρατήσουν σε απόσταση τις μηχανὲς του Δημητρίου, και ιδίως για να ματαιώσουν τυχόν απόβαση στον ατείχιστο λιμενοβραχίονα («χώμα») του μεγάλου λιμένος, έστησαν εκεί δύο μηχανές με οξυβελείς και πετροβόλους και άρχισαν να εξοπλίζουν με καταπέλτες και τα φορτηγά πλοία. Για τη φύλαξη του μικρού λιμένος, του οποίου ο λιμενοβραχίονας ήταν, όπως φαίνεται, ήδη οχυρωμένος, αρκέστηκαν να τοποθετήσουν στη στενή είσοδό του τρία εμπορικά πλοία, πάνω στα οποία έστησαν ισάριθμες μηχανές με πλήθος οξυβελείς και πετροβόλους.
Τρικυμία εμπόδισε τον Δημήτριο να αρχίσει την επίθεση την καθορισμένη ημέρα, αλλά, καθώς κατά τη νύχτα γαλήνεψε η θάλασσα, κατόρθωσε να αποβιβάσει κρυφά 400 στρατιώτες και πλήθος καταπελτών στη βόρεια άκρη του λιμενοβραχίονα, την οποία και οχύρωσε. Την επομένη οι πλωτές μηχανές πλησίασαν σε απόσταση βολής. Οι πετροβόλοι έπλητταν τις μηχανές και γκρέμιζαν τα χαμηλά και ασθενή τείχη, ενώ οι οξυβελείς παρεμπόδιζαν την εργασία των Ροδίων, που επιχειρούσαν να τα ενισχύσουν. Ύστερα απο σκληρή μάχη που διήρκεσε όλη την μέρα, ο Δημήτριος ρυμούλκησε τις μηχανές εκτός βολής και έτσι η νυχτερινή απόπειρα των Ροδίων να τις πυρπολήσουν απέτυχε.
Επί οκτώ μέρες συνεχίστηκαν οι επιθέσεις. Τέλος οι ταλαντιαίοι πετροβόλοι συνέτριψαν το μεσοπύργιο του λιμενοβραχίονα και το αμέσως διπλανό, δίνοντας στους επιτιθεμένους την ευκαιρία να επιχειρήσουν διείσδυση μέσα απο τα ρήγματα. Παράλληλα η επίθεση γενικεύτηκε και σε άλλα σημεία του παραλιακού τείχους, όπου πλεύριζαν τα πλοία και οι στρατιώτες του Δημητρίου σκαρφάλωναν με σκάλες στις επάλξεις. Η έφοδος όμως απέτυχε και ο Δημήτριος αναγκάστηκε να αποπλεύσει στον κόλπο της Ιαλυσού με βαριές απώλειες, ιδίως μεταξύ των αξιωματικών του, γιατί οι Ρόδιοι αντιστάθηκαν με γενναιότητα και κατόρθωσαν να πυρπολήσουν πολλά αποβατικά πλοία των εχθρών, τα οποία άραξαν στους απότομους βράχους της ακτής.
Οκτώ μέρες αργότερα, αφού οι δύο αντίπαλοι επισκεύασαν τόσο τις μηχανές όσο και τα τείχη, ο Δημήτριος επιχείρησε δεύτερη επίθεση. Μόλις έφτασε σε ακτίνα βολής, άρχισε πάλι να πλήττει τα τείχη με τους πετροβόλους και τους υπερασπιστές τους με τους οξυβελείς, ενώ συγχρόνως επιχείρησε να πυρπολήσει τα προσωρμισμένα πλοία των Ροδίων με πυρφόρα βέλη. Οι Ρόδιοι κατώρθωσαν να σβήσουν τις πυρκαγιές, αλλα η πόλη θα εξακολουθούσε να διατρέχει σοβαρότατο κίνδυνο, εφόσον δεν απομακρύνονταν οι τρείς πλωτές μηχανές του Δημητρίου.
Στην πρόσκληση των αρχόντων της πόλης ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό εθελοντές απο αριστοκρατικές οικογένειες οι οποίοι με τρία πλοία πέτυχαν, παρά τον καταιγισμό των εχθρικών βλημάτων, να διασπάσουν τον χάρακα και να ανατρέψουν τις δύο μηχανές. Ο Δημήτριος κατόρθωσε να διασώσει την τρίτη, παρά τη ριψοκίνδυνη καταδίωξη ενός απο τα ροδιακά πλοία, που τελικά μάλιστα βυθίστηκε με αποτέλεσμα τον θάνατο επιφανών Ροδίων.
Ο Δημήτριος, αφού κατασκεύασε άλλη μηχανή, τριπλάσια σε μέγεθος, ετοιμαζόταν να επιχειρήσει τρίτη επίθεση. Η θύελλα όμως που ξέσπασε οχι μόνο καταπόνησε τον στόλο του και ανέτρεψε την πλωτή αυτή μηχανή, αλλα και επέτρεψε στους Ροδίους να ανακαταλάβουν με έξοδο τη βόρεια άκρη του λιμενοβραχίονα και να αιχμαλωτίσουν τους άνδρες του Δημητρίου που την υπερασπίζονταν και οι οποίοι έχασαν κάθε ελπίδα να τους έρθει βοήθεια απο τη θάλασσα. Εντωμεταξύ κατέπλευσαν ενισχύσεις στον ελεύθερο λιμένα, 500 μισθοφόροι του Πτολεμαίου και 150 Κρήτες απο την Κνωσό.
Επιθέσεις απο την ξηρά
Ετσι, καθώς οι πρώτες κακοκαιρίες ανέστελλαν τις ναυτικές επιχειρήσεις, ο Δημήτριος δεν είχε σημειώσει καμία επιτυχία. Οι Ρόδιοι έλεγχαν και πάλι ολόκληρο τον μεγάλο λιμένα, όπου έφταναν απρόσκοπτα ενισχύσεις των συμμάχων τους. Η πόλη φάνηκε στον Δημήτριο απόρθητη απο τη θάλασσα, γι᾿ αυτό επιδόθηκε στην προετοιμασία πολιορκίας της απο την ξηρά. Συγκέντρωσε στο στρατόπεδό του πολυάριθμους τεχνίτες και εργάτες — 30.000 όπως παραδίδει o Διόδωρος καθώς και μερικούς απο τους ικανότερους μηχανικούς της εποχής, όπως ο Επίμαχος και ο Ηγήτωρ. Ετσι κατασκεύασε μια ελέπολι, ακόμη μεγαλύτερη απο εκείνη που χρησιμοποίησε κατά την πολιορκία της Σαλαμίνας, δύο τεράστιες κριοφόρους χελώνες, οκτώ χωστρίδες που θα επέτρεπαν στους ανδρες του την ακίνδυνη προσπέλαση των τειχών.
Την άνοιξη του 304 π.Χ. ο Δημήτριος, αφού επέλεξε ως σημείο προσβολής την ευρύχωρη νότια πλευρά της πόλης, επειδή βρισκόταν κοντά στο στρατόπεδό του και σε μικρή απόσταση απο τον τεχνητό λιμένα του, και του παρείχε έτσι τη δυνατότητα να επιχείρηση συντονισμένη επίθεση απο ξηρά και απο θάλασσα, άρχισε να προωθεί τις μηχανές του. Οι χωστρίδες και ναύτες απο τα πληρώματα των πλοίων, τους οποίους κάλυπταν οι βολές της ελέπολης, ισοπέδωσαν τον χώρο εμπρός απο τα τείχη, ώστε να γίνει δυνατή η πρόοδος των κριοφόρων.
Οι Ρόδιοι δεν περιορίστηκαν στην άμυνα, κατασκευάζοντας και δεύτερο βοηθητικό τείχος στο σημείο της επίθεσης, αλλά επωφελήθηκαν απο την ελευθερία κινήσεων που είχαν ανακτήσει στη θάλασσα, για να παρενοχλούν με τον στόλο τους τον ανεφοδιασμό του Δημητρίου διενεργώντας επιδρομὲς στα γειτονικὰ νησιὰ και στα παράλια της Μικράς Ασίας. Αφού ο Δημήτριος επιχείρησε χωρίς επιτυχία να διεισδύσει στην πόλη, δωροδοκώντας τον υπεύθυνο για την επιτήρηση της υπόγειας σήραγγας, που το μηχανικό των πολιορκητών είχε διορύξει κάτω απο το τείχος, διέταξε γενική επίθεση απο ξηρά και θάλασσα, την οποία ομως διέκοψε για αρκετό χρόνο η άφιξη Κνιδίων πρέσβεων.
Η μεσολάβηση αυτή απέτυχε και επαναλαμβάνοντας τις επιθέσεις ο Δημήτριος κατώρθωσε τελικά να δημιουργήσει ρήγμα στο τείχος. Εντωμεταξύ όμως πλοία του Πτολεμαίου, του Κασσάνδρου και του Λυσιμάχου κατόρθωσαν να ανεφοδιάσουν τους Ροδίους, παρά τις προσπάθειες του Δημητρίου να τα εμποδίσει. Αναθαρρημένοι οι Ρόδιοι επωφελήθηκαν απο την ασέληνη νύχτα, για να επιχειρήσουν να καταστρέψουν τις πολιορκητικές μηχανές, πρίν διευρύνουν το ρήγμα και το καταστήσουν βατό στο εχθρικό πεζικό. Όπως αναφέρει ο Διόδωρος, καταιγισμός βλημάτων άρχισε να πλήττει τις μηχανές του Δημητρίου.
Οι πετροβόλοι αποσπούσαν τις σιδηρές λεπίδες που κάλυπταν την ελέπολι, κάνοντάς την έτσι τρωτή στις βολές των πυρφόρων. Όσοι άνδρες του Δημητρίου έσπευδαν να σβήσουν τις πυρκαγιές έπεφταν θύματα των κάθε είδους βλημάτων που διέσχιζαν αόρατα το σκοτάδι. Τέλος ο Δημήτριος κατόρθωσε να σώσει τις μηχανές του αποσύροντάς τες εκτός βολής. Ο Δημήτριος χρειάστηκε αρκετό χρόνο για να επισκευάσει τις μηχανές του, τον οποίο και εκμεταλλεύθηκαν οι Ρόδιοι, για να ενισχύσουν και με τρίτο τείχος το τμήμα του περιβόλου που είχε υποστεί ζημίες και για να επιφέρουν σοβαρά πλήγματα εναντίον των πειρατών, συμμάχων του Δημητρίου.
Εκείνος, επαναλαμβάνοντας τις επιθέσεις, δημιούργησε με τις μηχανές του νέο ρήγμα, το οποίο όμως δεν κατόρθωσε να ολοκληρώσει, πριν να φτάσουν στούς Ροδίους και άλλες ενισχύσεις σε άνδρες (1.500) και τροφές απο τον Πτολεμαίο. Μετά την αποτυχία και νέας μεσολαβητικής προσπάθειας διαφόρων ελληνικών πόλεων, ο Δημήτριος κατέστρωσε σχέδιο συντονισμένης επιθέσης κατά της Ρόδου. Σύμφωνα με αυτο, 1.500 άνδρες, αφού θα εξουδετέρωναν τους φρουρούς του ρήγματος, θα εισέδυαν νύχτα στην πόλη. Μόλις θα διεύρυναν το άνοιγμα, ενώ συγχρόνως θα απασχολούσαν τις δυνάμεις των αμυνομένων, ο Δημήτριος θα έδινε το σύνθημα γενικής επίθεσης απο ξηρά και απο θάλασσα.
Μόνο το πρώτο σκέλος του σχεδίου πέτυχε, γιατί οι άρχοντες των Ροδίων αντέδρασαν με ψυχραιμία. Χάρη στη διαταγή που έδωσαν στους άνδρες τους να μην εγκαταλείψουν τις θέσεις τους στις επάλξεις, αποκρούστηκε με επιτυχία η γενική επίθεση που έγινε το πρωί, ενώ παράλληλα έγινε δυνατή ύστερα απο σκληρή μάχη η εξόντωση η σύλληψη των 1.500 ανδρών του σώματος, που είχε καταφύγει στο θέατρο.
Οι επιτυχίες αυτές θα μπορούσαν να αποδοθούν στην υπερένταση των δυνάμεων που προκαλεί ο έσχατος κίνδυνος, στην αποτελεσματική χρήση των μηχανικών μέσων της εποχής και, τέλος, στη ναυτική πείρα των Ροδίων. Δεν πρέπει όμως να προβλέψει κανείς και δύο άλλους παράγοντες : την πολιτική τους ωριμότητα και την ικανότητα της πολιτικής τους ηγεσίας. Την πολιτική ωριμότητα των Ροδίων δείχνει το ακόλουθο περιστατικό: κατά τη διάρκεια της πολιορκίας έγινε στην Εκκλησία του δήμου η πρόταση να ανακληθούν οι τιμές που είχαν προηγουμένως απονεμηθεί απο την πόλη στον Αντίγονο και στον Δημήτριο, και συγκεκριμένα να καταστραφούν οι ανδριάντες τους.
Απο ψυχολογική άποψη η πρόταση ήταν δικαιολογημένη, αν σκεφτεί κανείς τη νευρικότητα που προκαλούσε η συνεχιζόμενη πολιορκία, και κυρίως οι απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες. Ήταν όμως μεγάλο πολιτικό σφάλμα, γιατί έθιγε το γόητρο του αντιπάλου και μάλιστα ενὸς αντιπάλου με την ευαισθησία του Δημητρίου· η απάντησή του θα ήταν η εκτράχυνση του πολέμου, δηλαδή η επιδείνωση της κατάστασης για τους Ροδίους. Γι᾿ αυτό τον λόγο απέρριψαν την πρόταση. Το ίδιο περιστατικό δείχνει και την ευφυία της πολιτικής ηγεσίας, δηλαδή των «πρυτάνεων», που υποστήριξαν την απόρριψη της πρότασης. Απόδειξη της ικανότητας της είναι επίσης το γεγονός, οτι μπόρεσε να αντιμετωπίσει την κρίσιμη κατάσταση χωρίς να καταφύγει σε έκτακτα πολιτικά μέτρα.
Το μόνο έκτακτο μέτρο που έλαβε, το οποίο όμως εγκρίθηκε απο την Εκκλησία του δήμου, είχε κυρίως κοινωνικό χαρακτήρα: για να καλυφθούν οι απώλειες σε έμψυχο υλικό και για να ενισχυθεί η άμυνα της πόλης (που αριθμούσε τότε 6.000 πολίτες), αποφασίστηκε η πολιτογράφηση όλων των μάχιμων παροίκων (περ. 1.000) και δούλων, όπως επίσης η διατροφή των οικογενειών των θυμάτων πολέμου με δημόσια δαπάνη και η απονομή ηθικών αμοιβών στους γιούς των πεσόντων, καθώς και η προικοδότηση των θυγατέρων τους απο το δημόσιο ταμείο.
Σημασία έχει επίσης και ένα άλλο χαρακτηριστικό της πολιτικής και κοινωνικής ζωής των Ροδίων, γιατί ως έναν ορισμένο βαθμό εξηγεί την ενότητά τους : Παρά το γεγονός οτι το πολίτευμα της Ρόδου ήταν δημοκρατικό, την πολιτική ηγεσία αποτελούσαν μέλη ευγενών και πλούσιων οικογενειών όμως οι ευγενείς αυτοί Ρόδιοι δεν έπαιρναν τα αξιώματα χάρη στην καταγωγή η τον πλούτο τους. Ήταν υποχρεωμένοι (όπως τουλάχιστον φαίνεται απο μεταγενέστερες επιγραφές) να υποστούν πρίν αρκετές δοκιμασίες, αρχίζοντας π.χ. τη σταδιοδρομία τους ως απλοί ναύτες του στόλου. Χωρίς αμφιβολία την υποχρέωση αυτή, ακόμη και άν δεν την επέβαλε η ίδια ανώτερη κοινωνική τάξη στην οποία ανήκαν, οπωσδήποτε όμως την έβρισκε σωστή.
Παρά τις επιτυχίες των Ροδίων και τις ενισχύσεις του Πτολεμαίου, η πόλη άρχιζε να εξαντλείται, κυρίως σε έμψυχο δυναμικό. Μετά την αποτυχία της δεύτερης απο ξηρά επίθεσης, ο Δημήτριος αποφάσισε να καταλάβει την πόλη με μακροχρόνια πολιορκία. Αλλά με την τροπή που πήραν τα πράγματα στην Ελλάδα αναγκάστηκε ο Αντίγονος να αποσύρει τον στόλο απο τη Ρόδο. Με τη μεσολάβηση των Αιτωλών και των Αθηναίων οι εχθροπραξίες σταμάτησαν. Στη συμφωνία που έγινε (καλοκαίρι του 304 π.Χ.) αναγνωριζόταν η ανεξαρτησία των Ροδίων, που όφειλαν να είναι σύμμαχοι του Αντιγόνου, χωρίς όμως να μετέχουν σε πόλεμο εναντίον του Πτολεμαίου.
Οι όροι αυτοί ήταν ευνοικότεροι απο εκείνους που πρότειναν οι Ρόδιοι πριν απο την έναρξη της πολιορκίας· αλλα οι επιτυχίες του Κασσάνδρου στην κυρίως Ελλάδα δεν επέτρεπαν στον Αντίγονο απώλεια χρόνου σε μακρές διαπραγματεύσεις.
Αποτέλεσμα
Με τον τρόπο αυτό, μετά από έναν ολόκληρο χρόνο πολιορκίας, ο πόλεμος έλαβε τέλος. Οι Ρόδιοι τίμησαν τους πολίτες και ξένους που διακρίθηκαν στον πόλεμο, απελευθέρωσαν τους δούλους που πολέμησαν με ανδρεία και ανοικοδόμησαν στερεότερα και λαμπρότερα τα τείχη και τα κτίσματα που καταστράφηκαν. Ανήγειραν δε αγάλματα των βασιλέων Κασσάνδρου και Λυσιμάχου, ενώ απέδωσαν θεϊκές τιμές στον Πτολεμαίο κατασκευάζοντας ένα σύμπλεγμα που ονομάστηκε προς τιμήν του «Πτολεμαίον».
Παρά τον τρόμο που έριξε πάνω στην πόλη τους, οι Ρόδιοι δεν μπόρεσαν παρά να θαυμάσουν και να δείξουν σεβασμό απέναντι στην ευστροφία και την ενεργητικότητα που επέδειξε ο Δημήτριος όλους αυτούς τους μήνες. Ο Μακεδόνας στρατηγός έκτοτε έμεινε στην ιστορία με την επωνυμία «ο Πολιορκητής», για τη μεγάλη του εφευρετικότητα και τις επινοήσεις του κατά τις πολιορκίες. Σε ανάμνηση δε των απίθανων τεχνολογικών επιτευγμάτων του ιδίου και των μηχανικών του, οι Ρόδιοι παρακάλεσαν να αφήσει στο νησί τους ορισμένες από τις περίφημες μηχανές του, ως ενθύμιο τόσο της δύναμής του όσο και της δικής τους αξίας. Σύμφωνα με μια εκδοχή ήταν τα υλικά των ίδιων αυτών μηχανών που αποτέλεσαν την πρώτη ύλη για την κατασκευή του περίφημου «Κολοσσού της Ρόδου», ενός γιγαντιαίου αγάλματος προς τιμήν του Θεού Ήλιου, ως ευχαριστήρια δέηση για τη σωτηρία της πόλης.