Η μάχη του Μπενεβέντο ήταν η τελευταία μάχη του Πύρρου με τους Ρωμαίους, η οποία έλαβε χώρα στο σημερινό Μπενεβέντο της Ιταλίας. Ο Πύρρος είχε κουραστεί από τους πρόσφατους πολέμους στη Σικελία και από τις Πύρρειες νίκες με τους Ρωμαίους. Παρόλο που η μάχη ήταν αμφίρροπη ο Πύρρος αποφάσισε να σταματήσει την εκστρατεία του στην Ιταλία. Στην μάχη αυτή οι Ρωμαίοι κατάφεραν να σκοτώσουν τους πολεμικούς ελέφαντες του Πύρρου χρησιμοποιώντας πύρινα βέλη και κατάφεραν να πάρουν τη νίκη. Μόλις 3 χρόνια μετά οι Ρωμαίοι θα κατακτούσαν όλες τις Ελληνικές πόλεις της κάτω Ιταλίας
Δεύτερη εκστρατεία του Πύρρου στην Ιταλία
Το φθινόπωρο του 276 π.Χ. ο Πύρρος απέπλευσε απο τη Σικελία με 110 πολεμικά πλοία και πλήθος μεταγωγικών, που μετέφεραν το εκστρατευτικό σώμα και τα πλούσια λάφυρα που είχε συλλέξει απο τις νίκες του στο νησί. Στον πορθμό της Μεσσήνης, όμως, ο καρχηδονιακός στόλος επιτέθηκε εναντίον του και τον νίκησε επιφέροντας του βαρύτατες απώλειες. Εκτός απο τα περισσότερα μεταγωγικά, που επωφελήθηκαν απο τη ναυμαχία για να απομακρυνθούν ανενόχλητα, μόνο δώδεκα από τα πολεμικά του πλοία κατόρθωσαν να διαφύγουν σώα και αβλαβή στους Λοκρούς.
Πριν επιστρέψει στον Τάραντα ο Πύρρος, επιχείρησε να καταλάβει το Ρήγιο, αλλά απέτυχε και, κατά την επάνοδό του πρός τους Λοκρούς, δέχτηκε την επίθεση Καμπανών του Ρηγίου και 10.000 Μαμερτίνων που είχαν έρθει να τους ενισχύσουν. Ο Πύρρος, παρόλο που τραυματίστηκε, συνέχισε να μάχεται με γενναιότητα και κατόρθωσε τελικά να τρέψει σε φυγή τους εχθρούς και να συνεχίσει ανενόχλητος πια την πορεία του πρός τους Λοκρούς. Εκεί λέγεται πως για να καλύψει τις οικονομικές του ανάγκες σύλησε το ιερό της Περσεφόνης προκαλώντας την οργή των κατοίκων της περιοχής. Όπως αναφέρει ο Πλούταρχος, οταν κατέπλευσε τελικά στον Τάραντα, ο Πύρρος ειχε 20.000 πεζούς και 3.000 ιππείς, πράγμα που σημαίνει οτι είχε στρατολογήσει στη Σικελία τουλάχιστον 12.000 μισθοφόρους.
Αυτό ήταν, άλλωστε, το μόνο απο το κέρδος του Πύρρου απο τη σικελική εκστρατεία, που δύο χρόνια νωρίτερα άρχιζε με τόσες ελπίδες και η οποία, εκτός απο την καταστροφή μεγάλου μέρους του στόλου του, που οι Ταραντίνοι θα μπορούσαν ίσως να αναπληρώσουν, του στοίχισε την ανεπανόρθωτη απώλεια πολύτιμου χρόνου, τον οποίο δεν άφησαν ανεκμετάλλευτο οι Ρωμαίοι.
Διαβάστε επίσης: Η Σικελική εκστρατεία του Πύρρου και η σύγκρουση του με την Καρχηδόνα (278–275 π.Χ.)
Ο πόλεμος στην Ιταλία κατά την απουσία του Πύρρου (278-276 π.Χ.)
Οι Ρωμαίοι, παρά τους αντίθετους ισχυρισμούς των χρονογράφων τους, δεν διενήργησαν καμία σημαντική επιχείρηση εναντίον του Τάραντα η των άλλων ελληνικών πόλεων, αλλά δίνοντας μεγαλύτερο βάρος στην αναδιοργάνωση του στρατού τους, που είχε σκληρά δοκιμαστεί απο τον Πύρρο, περιορίστηκαν σε μικρές αλλά συστηματικές επιδρομές εναντίον των συμμάχων Ιταλών του Πύρρου. Κάθε χρόνο οι στρατηγοί ύπατοι εξεστράτευαν εναντίον των Σαμνιτών, των Λευκανών και των Βρούτων. Αν και μία απο τις επιδρομές αυτές κατέληξε σε ήττα των Ρωμαίων, η απουσία του Πύρρου στη Σικελία, που πολλοί εξέλαβαν ως εγκατάλειψη, είχε σοβαρές συνέπειες για το ηθικό των συμμάχων, και ιδίως των Σαμνιτών, οι οποίοι επι μισό και πλέον αιώνα έβλεπαν τη χώρα τους να καταστρέφεται με τόση μεθοδικότητα.
Η μάχη του Μπενεβέντο (275 π.Χ.)
Ο Πύρρος, αν και η σικελική εκστρατεία δεν είχε αποφέρει τα αποτελέσματα που προσδοκούσε, ήταν αποφασισμένος να επαναλάβει τον αγώνα, για να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του απέναντι στους συμμάχους και για να διατηρήσει το κύρος και το κράτος του στην Ιταλία. Αφού αφιέρωσε τους χειμερινούς μήνες στην αναδιοργάνωση του στρατού του και στη στρατολόγηση επίλεκτων Ταραντίνων, την άνοιξη του 275 π.Χ. εξεστράτευσε και πάλι εναντίον των Ρωμαίων.
Η επιστροφή του Πύρρου στην Ιταλία είχε φέρει τον πανικό στους Ρωμαίους, που οχι μόνο δεν επιχείρησαν να συμπράξουν με τους Καμπανούς του Ρηγίου και τους Μαμερτίνους, για να εμποδίσουν την επιστροφή του στον Τάραντα, αλλά, δίνοντας πίστη σε απειλητικά σημεία και τέρατα, αρνούνταν να καταταγούν στις λεγεώνες. Οι στρατηγοί ύπατοι του έτους Μάνιος Κούριος Δεντάτος και Λεύκιος Κορνήλιος Λέντλος, αφού μετά τη λήψη εξαιρετικών μέτρων κατόρθωσαν τελικά να στρατολογήσουν δύο υπατικούς στρατούς (δύο λεγεώνων ο καθένας πιθανότατα) εξεστράτευσαν εναντίον των συμμάχων του Πύρρου, ο πρώτος εναντίον των Σαμνιτών και ο δεύτερος εναντίον των Λευκανών, χωρίς όμως να τολμήσουν να προχωρήσουν σε μεγάλη απόσταση από τη Ρώμη.
Ο Πύρρος, μόλις πληροφορήθηκε τις κινήσεις των εχθρών, θέλησε να επωφεληθεί απο τη διαίρεση των δυνάμεών τους. Αφού έστειλε ενα μέρος του στρατού του να καθηλώσει τον Λεύκιο Κορνήλιο στη Λευκανία, βάδισε ο ίδιος με τις υπόλοιπες δυνάμεις του εναντίον του Μανίου Κουρίου, που ήταν στρατοπεδευμένος σε έναν οχυρό λόφο του Σαμνίου, κοντά στην πόλη του Μπενεβέντο. Ο Πύρρος ήλπιζε έτσι να επαναφέρει στη συμμαχία του τους αποθαρρημένους και καταπονημένους απο τους αδιάκοπους πολέμους Σαμνίτες, που η παρουσία ρωμαϊκού στρατού στη χώρα τους έκανε ακόμη πιο διστακτικούς απέναντί του.
Ο Πύρρος, ακολουθώντας τη μετέπειτα προέκταση της Αππίας οδού, εισχώρησε στα υψίπεδα του Σαμνίου. Οταν διάβηκε τον ποταμό Σάβατο, βρέθηκε σε ένα οροπέδιο που όριζαν απο τα ανατολικά ο Σάβατος, απο τα βόρεια ο Κάλωρ, με τον οποίο συνέβαλε ο προηγούμενος, απο τα δυτικά ένας άλλος παραπόταμος του Κάλορος και απο τα νότια το όρος Ταβούρνο, στις υπώρειες του οποίου βρίσκονταν στρατοπεδευμένοι οι Ρωμαίοι. Αν ο Πύρρος ήθελε να επωφεληθεί απο τη διαίρεση των εχθρικών δυνάμεων, αφού ήταν τελείως απίθανο πως ο Μάνιος Κούριος με τις δύο λεγεώνες (20.000 περίπου άνδρες) που διέθετε θα τολμούσε να κατεβει στην πεδιάδα και να αντιταχθεί στις ισάριθμες περίπου δυνάμεις του Πύρρου, έπρεπε να επιτεθεί αμέσως εναντίον του οχυρού ρωμαϊκού στρατοπέδου, πρίν κατορθώσουν να φτάσουν οι ενισχύσεις που είχε ζητήσει ο Μάνιος Κούριος απο τον Λεύκιο Κορνήλιο.
Επειδή όμως μία κατά μέτωπο επίθεση θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη, ο Πύρρος κατέστρωσε το σχέδιο να καταλάβει με επίλεκτες δυνάμεις τη νύχτα τα υψώματα που δέσποζαν του εχθρικού στρατοπέδου και να επιτεθεί αιφνιδιαστικά την αυγή απο τα νώτα εναντίον των Ρωμαίων. Η νυχτερινή όμως πορεία στα στενά και απότομα μονοπάτια που ελίσσονταν πάνω στις απόκρημνες και κατάφυτες πλαγιές των βουνών αποδείχτηκε δυσκολότερη απο ότι υπολόγιζε. Ετσι, όταν τελικά οι δυνάμεις του έφτασαν εμπρός στο εχθρικό στρατόπεδο, ο ήλιος είχε ήδη ανατείλει.Ο Μάνιος Κούριος, υπερνικώντας την αρχική ταραχή των ανδρών του, επιχείρησε έξοδο και έτρεψε σε φυγή τους καταπονημένους απο την πορεία στρατιώτες του Πύρρου. Τόσο μάλιστα αναθάρρησε απο την επιτυχία του αυτή, ώστε αποφάσισε να αντιμετωπίσει τον Πύρρο σε μάχη εκ παρατάξεως.
Στην μικρή πεδιάδα του Μπενεβέντο, κατά τις αρχές του καλοκαιριού του 275 π.Χ., αντιπαρατάχθηκαν για μια ακόμη φορά οι ρωμαϊκές λεγεώνες στη φάλαγγα του Πύρρου. Πέντε όμως έτη πολέμων είχαν αποδεκατίσει τους εμπειροπόλεμους Έλληνες στρατιώτες, ώστε είναι πολύ πιθανό οτι το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεών του αποτελούσαν Ιταλικά συμμαχικά στρατεύματα. Οι Ρωμαίοι, αν και νικούσαν στο ένα άκρο, υποχρεώθηκαν απο την επέλαση των ελεφάντων που έτρεψαν σε φυγή το άλλο τους άκρο, να υποχωρήσουν προς το στρατόπεδο. Ο Μάνιος Κούριος, ωστόσο, δεν κάμφθηκε, έριξε στη μάχη τις εφεδρείες που είχε αφήσει εκεί και κατόρθωσε να αποκρούσει την επίθεση του Πύρρου, ο οποίος βρέθηκε κατα την έφοδο σε μειονεκτική θέση, αφού εξαιτίας της κλίσης του εδάφους δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει τους ελέφαντες του κατά του εχθρού, που έβαλε διαρκώς εναντίον του απο τα οχυρά υψώματα.
Διαβάστε επίσης: Η Μάχη της Ηράκλειας: Ο Πύρρος αποβιβάζεται στην Ιταλία και αντιμετωπίζει τις Ρωμαικές λεγεώνες για πρώτη φορά.
Αδιέξοδος του Πύρρου
Μετά την αποτυχία του, ο Πύρρος προτίμησε να υποχωρήσει προς τον Τάραντα, πριν βρεθεί αποκλεισμένος απο τις ενισχύσεις που αργά η γρήγορα θα έφταναν σε βοήθεια του Μανίου Κουρίου. Ηταν πια ολοφάνερο πως οι δυνάμεις που διέθετε ήταν ανεπαρκείς για να νικήσει τη Ρώμη. Αφού λοιπόν, είχε αποδειχτεί πως οι Σικελιώτες ούτε τον εαυτό τους δεν ήταν σε θέση να βοηθήσουν, μόνο πρός την Ελλάδα και την Ανατολή μπορούσε να στραφεί για να βρει βοήθεια. Ο Αντίοχος όμως και ο Αντίγονος Γονατάς, απο τους οποίους ζήτησε ενισχύσεις σε άνδρες και χρήματα, απέρριψαν τα αιτήματά του. Η βοήθεια που του είχαν άλλοτε προσφέρει δεν οφειλόταν τόσο στο ενδιαφέρον τους για την τύχη των Ελλήνων της Δύσης, όσο στην επιθυμία τους να απαλλαγούν απο τον Πύρρο. Ύστερα όμως απο έξι σχεδόν χρόνια απουσία δεν φαινόταν πια ο Πύρρος ιδιαίτερα επικίνδυνος ούτε στον Αντίγονο, που είχε γίνει βασιλιάς στη Μακεδονία, ούτε στον Αντίοχο, που με τις νίκες του στην Κοίλη Συρία και στη Μικρά Ασία ειχε κατοχυρώσει το κράτος του.
Η ήττα αυτή, που έλαβε χώρα το 275 π.Χ., σε συνδυασμό με την έλλειψη συμμάχων και πόρων για να συνεχιστεί η εκστρατεία, οδήγησε το βασιλιά της Ηπείρου στη δύσκολη απόφαση να εγκαταλείψει τις κτίσεις του και να επιστρέψει στην πατρίδα, έπειτα από έξι χρόνια σκληρών αγώνων. Μόλις 3 χρόνια μετά οι Ρωμαίοι θα κατακτούσαν όλες τις Ελληνικές πόλεις της κάτω Ιταλίας. Mετά το θάνατό του το 272 π.Χ. η Ελληνική φρουρά στον Τάραντα παρέδωσε την πόλη στους Ρωμαίους, βάζοντας τέλος στον Πύρρειο πόλεμο.
Στα χρόνια που ακολούθησαν τον Πύρρειο Πόλεμο, η Ρώμη ολοκλήρωσε την κατάκτηση της Ιταλίας υποτάσσοντας όλους τους Ιταλικούς και Ελληνικούς πληθυσμούς. Η μεγάλη αύξηση της δύναμης της θα έφερνε την Ρώμη αντιμέτωπη με την Καρχηδόνα και έτσι θα άρχιζε ένα νέο μεγάλο κεφάλαιο της ιστορίας, οι Καρχηδονιακοί Πόλεμοι.
Διαβάστε επίσης: Μάχη στο Άσκλο: Η δεύτερη μάχη της Ιταλικής εκστρατείας του Πύρρου από την οποία βγήκε η φράση “Πύρρειος νίκη”