Μετά την θριαμβευτική εισόδο του στην Βαβυλώνα και την κατάλυση της Περσικής Αυτοκρατορίας, ο Αλέξανδρος ξεκίνησε για να εισβάλλει στην Περσίδα τον Ιανουάριο του 330 π.Χ. Σκοπός του ήταν να συλλάβει τον Δαρείο, που μετά τη φοβερή ήττα του στα Γαυγάμηλα υπολόγισε στην υποστήριξη ορισμένων σατραπών του και έσπευσε πρός τη Μηδία με Βακτρίους ιππείς, με διάφορους συγγενείς του και 2.000 περίπου απο τους Έλληνες μισθοφόρους του, με αρχηγούς τον Πάτρωνα τον Φωκέα και τον Γλαύκο τον Αιτωλό, που ενώθηκαν μαζί του κατά τη φυγή.
Ο Αλέξανδρος αφήνοντας τα Σούσα, αφού πέρασε τον ποταμό Πασιτίγρη, εισέβαλε στη χώρα των Ουξίων. Ο πεδινός πληθυσμός της περιοχής παραδόθηκε αμέσως. Οι ορεινοί όμως Ούξιοι, που ποτέ δεν είχαν υποταχθεί ούτε στον ίδιο τον Δαρείο, είπαν στον Αλέξανδρο πως θα τον άφηναν να περάσει, μόνο αν τους έδινε ο,τι και ο Δαρείος κάθε φορά που διάβαινε απο τη χώρα τους. Ο Αλέξανδρος έδιωξε τους απεσταλμένους τους λέγοντας τους να έρθουν στα στενα — η κατοχή τους επέτρεπε στους Ουξίους να ελέγχουν την είσοδο της Περσίδος να πάρουν «τα τεταγμένα».
βουνά του Ζάγρου. Κατατάχθηκαν από τον Νέαρχο στους τέσσερις ληστρικούς λαούς των νοτιοδυτικών μαζί με τους Μάρδιους , τους Σούσιους και τους Ελυμαίους.
Έκαναν επιδρομές στον εγκατεστημένο λαό του Ιράν και εξέθρεψαν πρόβατα. Οι Ούξιοι επίσης ζητούσαν πληρωμή απο τους διερχόμενους στρατούς έως ότου ηττήθηκαν από τον
Μέγα Αλέξανδρο
Δεν είχε φυσικά διόλου την πρόθεση να υποκύψει στην απαίτησή τους. Χάρη στη θαυμαστή στρατηγική του ικανότητα και στη βοήθεια Σουσίων, που του χρησίμευσαν ως οδηγοί, ο Αλέξανδρος κατόρθωσε να υπερφαλαγγίσει τις δυνάμεις των Ουξίων που περίμεναν στα στενά. Μπήκε στη χώρα τους περνώντας μέσα στη νύχτα ένα δύσβατο μονοπάτι με το σύνολο των υπασπιστών και 8.000 άλλους στρατιώτες. Συνέχισε την πορεία του και, αφού πέρασε σε μιά μόνο ημέρα το πέρασμα, επιτέθηκε στις θέσεις των ορεινών Ουξίων, πολλοί απο τους οποίους σκοτώθηκαν την ώρα που κοιμόνταν, ενώ άλλοι διέφυγαν στα γύρω βουνά.
Με ταχύτητα στράφηκε τότε πρός τα στενά, όπου τον περίμεναν οι δυνάμεις των Ουξίων για να πάρουν «τα τεταγμένα». Προηγουμένως έστειλε τον Κρατερό να καταλάβει τα υψώματα, απο όπου πίστευε πως θα προσπαθούσαν να ξεφύγουν οι εχθροί.
Έφτασε πρώτος στα στενά και παρατάσσοντας τις δυνάμεις του σε πλεονεκτική θέση επιτέθηκε εναντίον των βαρβάρων. Οι Ούξιοι, που βρέθηκαν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση με τους εχθρούς στα νώτα τους, τράπηκαν σε φυγή, χωρίς καν να προβάλουν αντίσταση. Κατά τη φυγή τους πολλοί σκοτώθηκαν απο τους στρατιώτες του Αλεξάνδρου, ενώ όσοι προσπάθησαν να διαφύγουν στα υψώματα έπεσαν στις ενέδρες που είχαν στήσει εκεί τα αποσπάσματα του Κρατερού.
Διαβάστε Επίσης: Ο Αλέξανδρος Βασιλιάς της Ασίας: H θριαμβευτική είσοδος του στην Βαβυλώνα και η κατάληψη των Σουσών
Όπως σημειώνει ο Αρριανός, αυτά ήταν τα «γέρα» που πήραν απο τον Αλέξανδρο, στον οποίο υποχρεώθηκαν μάλιστα να πληρώνουν και ετήσιο φόρο. Ο ίδιος σημειώνει επίσης, αντλώντας την πληροφορία αυτή απο τον Πτολεμαίο τον Λάγου, πως η Σισύγαμβρις, η μητέρα του Δαρείου, παρακάλεσε τον στρατηλάτη να αφήσει τους Ουξίους να κατοικούν στη χώρα τους και να πληρώνουν τον φόρο τους σε είδος, γιατί δεν είχαν χρήματα, ούτε γή καλλιεργήσιμη, καθώς οι περισσότεροι ήταν βοσκοί. Ο ετήσιος φόρος που τους όρισε ήταν : 100 άλογα τον χρόνο, 500 ζώα για μεταφορές (υποζύγια) και 30.000 πρόβατα.
Αμέσως ύστερα έστειλε τον Παρμενίωνα απο τον αμαξιτό δρόμο πρός την Περσέπολη, μαζί με τα σκευοφόρα, τους Θεσσαλούς ιππείς, τους συμμάχους, τους ξένους μισθοφόρους και όλους τους βαρύτερα οπλισμένους. Αυτός ο ίδιος, με τους πεζούς Μακεδόνες, τους εταίρους ιππείς, τους Αγριάνες και τους τοξότες, προχώρησε ταχύτατα απο τις ορεινές διαβάσεις του νοτίου τμήματος της οροσειράς του Ζάγρου. Οταν έφτασε στις Περσίδες Πύλες, τα φυσικά στενά που συνδέουν τη Σουσιανή με την Περσίδα, βρήκε εκεί τον σατράπη της Περσίδος Αριοβαρζάνη με 40.000 πεζούς και 700 ιππείς (25.000 πεζούς και 300 ιππείς αναφέρει ο Διόδωρος).
Είχε αποκλείσει τις Πύλες με τείχος, για να εμποδίσει τον Αλέξανδρο να περάσει, και είχε στρατοπεδεύσει με τους άνδρες του κοντά στο τείχος. Η πρώτη προσπάθεια του Αλεξάνδρου να παραβιάσει το τείχος φάνηκε σχεδόν αδύνατη και του στοίχισε πολλές απώλειες σε άνδρες. Τότε του δόθηκε και πάλι η ευκαιρία να πραγματοποιήσει μια εξαιρετικά επιτυχημένη κυκλωτική κίνηση. Οι αιχμάλωτοι του υπόσχονταν να τον οδηγήσουν πέρα απο τις Πύλες, στα νώτα του εχθρού, απο άλλο δύσβατο και στενό δρόμο.
Ο Αλέξανδρος άφησε επί τόπου τον Κρατερό και τον Μελέαγρο με μικρές σχετικά δυνάμεις πεζικές και ιππικές με την εντολή, μόλις θα καταλάβαιναν απο το συνθηματικό σάλπισμα πως το κύριο σώμα των Μακεδόνων βρισκόταν στα νώτα των Περσών, να επιτεθούν και αυτοί εναντίον του τείχους.
Ο ίδιος ο Αλέξανδρος, με επίλεκτες δυνάμεις, πέρασε νύχτα, υπό δραματικές συνθήκες, απο το δύσβατο μονοπάτι, μέσα απο πολλές και βαθιές χαράδρες, όπου υπήρχε άφθονο χιόνι. Εντωμεταξύ είχε στείλει τον Αμύντα, τον Φιλώτα και τον Κοίνο με το υπόλοιπο στράτευμα πρός την πεδιάδα να γεφυρώσουν τον ποταμό Αράξη, που θα χρειαζόταν να τον περάσει με τον στρατό του οδεύοντας πρός την Περσέπολη. Ο σατράπης Αριοβαρζάνης περίμενε επίθεση απο την πλευρά του Κρατερού, χωρίς να φαντάζεται πως σε λίγο θα βρισκόταν κυκλωμένος απο τον Αλέξανδρο.
Πρίν ακόμη χαράξει, οι στρατιώτες του νεαρού βασιλιά όρμησαν πάνω στις πρώτες γραμμές των προφυλακών του Αριοβαρζάνου και σκότωσαν πολλούς απο τους φρουρούς, όσους δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν στα βουνά. Έτσι, ο Αριοβαρζάνης έμεινε ανειδοποίητος. Συγχρόνως, μόλις ήχησαν οι σάλπιγγες του αποσπάσματος του Αλεξάνδρου, ο Κρατερός όρμησε εναντίον του προτειχίσματος. Οι εχθροί βρέθηκαν περικυκλωμένοι και τράπηκαν σε φυγή, χωρίς κάν να επιχειρήσουν να αμυνθούν. Ελάχιστοι ιππείς μόνο διέφυγαν, μαζί τους και ο σατράπης.
Μετά από μικρή ανάπαυση, περνώντας τον Αξάρη που ήταν ήδη γεφυρωμένος, ο Αλέξανδρος προέλασε για την Περσέπολη, προσπαθώντας κυρίως να διαφυλάξει τους θησαυρούς του μεγάλου βασιλέα, αν δεχθούμε ότι είναι αληθής η αναφορά του Διόδωρου και του Κούρτιου πως καθ’ οδόν έλαβε επιστολή από τον βασιλικό θησαυροφύλακα και διοικητή Τιριδάτη να βιαστεί, γιατί κινδύνευε ο θησαυρός. Ένας πραγματικά μεγάλος θησαυρός -120.000 τάλαντα τον ορίζουν ο Κούρτιος και ο Διόδωρος- για τα ελληνικά δεδομένα, τόσο στην Περσέπολη, όσο και στις Πασαργάδες όπου βρισκόταν ο θησαυρός του Κύρου Α΄. Η παράδοση θέλει 20.000 ημίονους και 3.000 καμήλες για τη μεταφορά τους στα Σούσα.
Κάθισε και στον θρόνο των μεγάλων βασιλέων ο Αλέξανδρος και κατόπιν με μία ψυχρή, αλλά στρατηγικής σημασίας κίνηση έγινε ξανά πολέμαρχος και διέταξε τη λεηλασία της πόλης
Βιβλιογραφία
Αθ. Καλογεροπούλου – Ιστορία του Ελληνικού Έθνους
Diodorus Siculus (90–30 BC). Bibliotheca Historica.
Arrian (AD 86–146). Anabasis Alexandri.
“Alexander the Great’s Achievements”. Britannica.
Plutarch, Life of Alexander
Διαβάστε Επίσης: Μάχη των Γαυγαμήλων: Η πιό αποφασιστική μάχη του Αλεξάνδρου και η ήττα της Περσικής Αυτοκρατορίας.