Η Ιταλική Εαρινή Επίθεση
Με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Πριμαβέρα» («Επιχείρηση Άνοιξη»), οι ιταλικές δυνάμεις, υπό την εποπτεία του Μουσολίνι, ξεκινούσαν την αντεπίθεση εναντίον των ελληνικών στρατευμάτων, τα οποία είχαν προωθηθεί βαθιά στο αλβανικό μέτωπο. To εγχείρημα απέτυχε και οι Ιταλοί αποσύρθηκαν, λίγες ημέρες πριν ξεκινήσει η γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδας.
Η ιταλική ηγεσία επιθυμούσε να επιτύχει μια νίκη εναντίον του ελληνικού στρατού πριν από την επικείμενη γερμανική επέμβαση και ενίσχυσε το αλβανικό μέτωπο με 28 μεραρχίες και με 150 μαχητικά, μαζί με 134 βομβαρδιστικά απο την Ιταλία. Ο Καβαλλέρο σχεδίασε επίθεση σε μήκος 32 χιλιομέτρων του κεντρικού μετώπου, για να ανακαταλάβει την Κλεισούρα και να προχωρήσει προς το Λέσκοβικ και τα Ιωάννινα.
Η επίθεση θα πραγματοποιούνταν από τις εξής δυνάμεις: VIII Σώμα Στρατού ( 24η Μεραρχία Πεζικού “Pinerolo” , 38η Μεραρχία Πεζικού “Puglie” και 59η Μεραρχία Πεζικού “Κάλιαρι” ) Σώμα XXV ( 2η Μεραρχία Πεζικού “Sforzesca” , 47η Μεραρχία Πεζικού “Sarienaivision” », και 7η Μεραρχία Πεζικού «Lupi di Toscana») ως δεύτερο κλιμάκιο, και οι μεραρχίες Centauro και Piemonte ως γενικές εφεδρείες. Οι ελληνικές μονάδες απέναντί τους ήταν το ΙΙ Σώμα (17η, 5η, 1η, 15η και 11η Μεραρχίες), με τρία συντάγματα ως γενική εφεδρεία, και η 4η Μεραρχία παρείχε ενίσχυση.
Η ιταλική επίθεση, την οποία παρακολουθούσε ο Μουσολίνι, ξεκίνησε στις 9 Μαρτίου, με σφοδρό βομβαρδισμό του πυροβολικού και της αεροπορίας στον κύριο τομέα, που κατείχε η Ελληνική 1η Μεραρχία, πάνω από 100.000 οβίδες ρίφθηκαν σε μέτωπο 6 χιλιομέτρων. Παρά τις επανειλημμένες επιθέσεις και τους σφοδρούς βομβαρδισμούς, οι θέσεις της 1ης Μεραρχίας διατηρήθηκαν μέχρι τις 9-10 Μαρτίου. Ένας πλευρικός ελιγμός στις 11 Μαρτίου κατέληξε σε ιταλική ήττα.
Η εξαντλημένη Μεραρχία Puglie αποσύρθηκε και αντικαταστάθηκε με τη Μεραρχία του Μπάρι κατά τη διάρκεια της επόμενης νύχτας, αλλά όλες οι επιθέσεις μέχρι τις 15 Μαρτίου απέτυχαν. Η ιταλική επίθεση σταμάτησε στις 16-18 Μαρτίου, επιτρέποντας στους Έλληνες να φέρουν εφεδρείες και να ξεκινήσουν μια σταδιακή αναδιάταξη της γραμμής τους, ανακουφίζοντας την 1η Μεραρχία με τη 17η. Η ιταλική επίθεση ξανάρχισε στις 19 Μαρτίου με μια άλλη επίθεση στο Ύψος 731 (τη 18η μέχρι τώρα).
Διαβάστε Επίσης: Η Ιταλική εισβολή, η ηρωική Ελληνική άμυνα στο Καλπάκι και την Πίνδο και η συντριβή των Ιταλικών Μεραρχιών.
Πρίν την κύρια επίθεση είχαν προηγηθεί καθημερινοί βομβαρδισμοί με βαρύ πυροβολικό, μέχρι τις 24 Μαρτίου, την τελευταία ημέρα της ιταλικής επίθεσης, χωρίς να επιτευχθεί κανένα αποτέλεσμα. Ο Μουσολίνι παραδέχτηκε ότι το αποτέλεσμα της ιταλικής επίθεσης ήταν μηδενικό. Οι ιταλικές απώλειες ανήλθαν σε πάνω από 11.800 νεκρούς και τραυματίες, ενώ οι Έλληνες υπέστησαν 1.243 νεκρούς, 4.016 τραυματίες και 42 αγνοούμενους στη μάχη.
Με τη γερμανική παρέμβαση και την επακόλουθη συνθηκολόγηση της Ελλάδας τον Απρίλιο του 1941, ο τομέας γύρω από το ύψος «731» ανακηρύχθηκε ιερός από τους Ιταλούς και ανεγέρθηκε μνημείο από αυτούς, λόγω των βαριών απωλειών που υπέστησαν.
Μάχη στο Ύψωμα 731
Στόχος της ιταλικής επίθεσης ήταν η διάσπαση των ελληνικών γραμμών, η ανακατάληψη της Κλεισούρας και η προέλαση προς το Λέσκοβικ και τα Ιωάννινα . Κλειδί για την ιταλική προσπάθεια ήταν ένας λόφος γνωστός ως 731, ο οποίος βρισκόταν στο κέντρο της σχεδιαζόμενης επίθεσης.
Τις προηγούμενες μέρες και εν όψει της επίθεσης, τα ελληνικά στρατεύματα είχαν διαταχθεί να σκάψουν χαρακώματα πάνω στον λόφο για κάλυψη. Η ιταλική μεραρχία που είχε διαταχθεί να επιτεθεί στο ύψωμα 731 ήταν η Puglie. Το ύψωμα 731 υπερασπίστηκε το 2ο Τάγμα του 5ου Ελληνικού Συντάγματος Πεζικού (ΙΙ/5) της 1ης Μεραρχίας, οι οποίοι διατάχθηκαν να κρατήσουν τις θέσεις τους πάση θυσία. Κανένας δέν θα υποχωρούσε. Το ΙΙ/5 Τάγμα διοικούσε ο Ταγματάρχης Δημήτριος Κασλάς και η πλειοψηφία των στρατιωτών του καταγόταν από τα Τρίκαλα και την Καρδίτσα.
Η ιταλική επίθεση, την οποία παρατήρησε ο Ιταλός δικτάτορας Μπενίτο Μουσολίνι , ξεκίνησε στις 9 Μαρτίου με μπαράζ πυροβολικού και αεροπορικό βομβαρδισμό. στον κύριο τομέα, που κατείχε η Ελληνική 1η Μεραρχία, πάνω από 100.000 οβίδες ρίφθηκαν σε μέτωπο 6 χιλιομέτρων. Παρά τις επανειλημμένες επιθέσεις και τους σφοδρούς βομβαρδισμούς που έσκαψαν το έδαφος, οι υπερασπιστές του λόφου 731 κράτησαν τις θέσεις τους, κατά τις 9-15 Μαρτίου.
Με την υποστήριξη του ελληνικού πυροβολικού κατάφεραν να εκμεταλλευτούν το έδαφος και να εξαπολύσουν αντεπιθέσεις. Έλληνες τυφεκοφόροι επιτέθηκαν στους επερχόμενους Ιταλούς με ξιφολόγχες , υπό την κάλυψη πυκνού καπνού. Δημήτριος Κασλάς, μετά τον βομβαρδισμό έδωσε εντολή για κάθε στρατιώτη να σταθεί στη θέση του ό,τι κι αν γίνει, και ορκίστηκε οτι θα να πυροβολούσε και θα σκότωνε όποιον προσπαθούσε να υποχωρήσει.
Ένας πλευρικός ελιγμός από τους Blackshirts της 26ης Λεγεώνας στις 11 Μαρτίου έληξε με ιταλική ήττα. Το απόγευμα της 12ης Μαρτίου, οι Έλληνες ενίσχυσαν τις αμυνόμενες μονάδες με ολόκληρο το 19ο Σύνταγμα της 4ης Μεραρχίας. Το ύψωμα 731 υπερασπιζόταν πλέον το ΙΙΙ/19 Τάγμα υπό τον Λοχαγό Παναγιώτη Κουτρίδη .
Τη νύχτα της 12ης Μαρτίου, οι Ιταλοί απέσυραν την εξαντλημένη Μεραρχία Puglie και την αντικατέστησαν με τη Μπάρι. Η ιταλική επίθεση σταμάτησε μεταξύ 16 και 18 Μαρτίου, επιτρέποντας στους Έλληνες να φέρουν εφεδρείες και να ξεκινήσουν μια σταδιακή αναδιάταξη της γραμμής τους, ανακουφίζοντας την 1η Μεραρχία με τη 17η.
Διαβάστε Επίσης: Το Έπος του 40’: Η Ελληνική αντεπίθεση και η κατάληψη της Βορείου Ηπείρου
Η ιταλική επίθεση ξανάρχισε στις 19 Μαρτίου με μια άλλη επίθεση της Μεραρχίας της Σιένα στο Ύψος 731 (η 18η μέχρι τώρα). Υποστηριζόμενοι από τέσσερα άρματα μάχης M13/40 και μια μονάδα επίθεσης Arditi από τη Μεραρχία Σιένα, οι Ιταλοί κατέλαβαν ένα τμήμα του λόφου 731 αλλά σύντομα απωθήθηκαν από μια ελληνική αντεπίθεση. Σε όλες τις επιθέσεις προηγήθηκαν έντονοι βομβαρδισμοί πυροβολικού, μέχρι τις 24 Μαρτίου, χωρίς να έχουν αποτέλεσμα. Ο Μουσολίνι αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι το αποτέλεσμα της ιταλικής επίθεσης ήταν απογοητευτικό, και η ιταλική επίθεση τερματίστηκε στις 24 Μαρτίου.
Η Μάχη του λόφου 731 έχει περιγραφεί ως το Βερντέν του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, ενώ άλλοι την ανέφεραν ως τις νέες Θερμοπύλες. Ήταν ένας αιματηρός αγώνας, με τους στρατιώτες να συμμετέχουν συχνά σε μάχες σώμα με σώμα και να πολεμούν με ό,τι είχαν στο χέρι. Ο άγριος βομβαρδισμός του εδάφους μεταμόρφωσε τον λόφο σε κρανίου τόπο καίγοντας όλα τα δέντρα και μειώνοντας το ύψος του κατά 2 μέτρα: το σημερινό υψόμετρο του λόφου είναι 729 μέτρα.
Ο ελληνικός στρατός νίκησε την ιταλική αντεπίθεση του Μαρτίου 1941, προκαλώντας μεγάλες απώλειες. Λίγο αργότερα, η γερμανική εισβολή στην Ελλάδα μέσω της Βουλγαρίας (Επιχείρηση Μαρίτα) ξεκίνησε στις 6 Απριλίου, δημιουργώντας ένα δεύτερο μέτωπο. Η Ελλάδα είχε λάβει μια μικρή ενίσχυση από τις βρετανικές δυνάμεις με έδρα την Αίγυπτο, εν όψει της γερμανικής εισβολής. Οι ελληνικές δυνάμεις ήταν περισσότερες αλλά η πλειοψηφία των στρατευμάτων εξακολουθούσαν να βρίσκονται στο αλβανικό μέτωπο. Η βουλγαρική αμυντική γραμμή δεν έλαβε επαρκείς ενισχύσεις και σύντομα έπεσε.
Οι Γερμανοί απέκοψαν τις ελληνικές δυνάμεις στα αλβανικά σύνορα, αναγκάζοντας την παράδοσή τους και οι δυνάμεις της Βρετανίας άρχισαν να υποχωρούν. Οι Γερμανοί έφτασαν στην Αθήνα στις 27 Απριλίου και ολοκλήρωσαν την κατάκτηση της Ελλάδας με την κατάληψη της Κρήτης ένα μήνα αργότερα. Ως αποτέλεσμα, η Ελλάδα καταλήφθηκε από τις στρατιωτικές δυνάμεις της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Βουλγαρίας μέχρι τα τέλη του 1944.
Διαβάστε Επίσης: Σύννεφα πολέμου απο την Ιταλία: Το Ιταλικό τελεσίγραφο και τα σχέδια των αντιπάλων.