Η Μάχη της Δοϊράνης, του 1913, συνήφθη κατά τον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο μεταξύ ελληνικών και βουλγαρικών δυνάμεων στις 23 Ιουνίου 1913, (κατά π. ημερ/γιο), σε μικρή σχετικά απόσταση παρά της νότιας ακτής της ομώνυμης λίμνης, εξ ου και η ονομασία της, που κατέληξε σε περιφανή νίκη των Ελλήνων, συμβάλλοντας στην συνέχιση της ελληνικής προέλασης βόρεια.
Η περιοχή στη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου είχε καταληφθεί από τους Σέρβους και συγκεκριμένα από την επιλαρχία του σερβικού ιππικού που προκάλυπτε το αριστερό πλευρό της 1ης σερβικής Στρατιάς, κατά τις προς Περλεπέν επιχειρήσεις, (τέλη Οκτωβρίου του 1912) και μάλιστα αμαχητί, εκδιώκοντας την εκεί τουρκική φρουρά. Την ίδια εποχή ο ελληνικός στρατός εκινείτο πολύ νοτιότερα. Κατά τις πρώτες ημέρες του Β’ Βαλκανικού Πολέμου, η αποτυχημένη βουλγαρική επίθεση μετατράπηκε σύντομα σε υποχώρηση που κορυφώθηκε με την νικηφόρα για τις ελληνικές δυνάμεις Μάχη Κιλκίς-Λαχανά στις 19-21 Ιουνίου 1913.
Την αμέσως επόμενη μέρα της νικηφόρου μάχης του Κιλκίς, στις 22 Ιουνίου, έχοντας προηγουμένως το ελληνικό στρατηγείο εκτιμήσει τη στρατηγική σημασία της περιοχής της Δοϊράνης που δεσπόζει όλης της νότιας και δυτικής περιοχής του όρους Κερκίνη (Μπέλες) αλλά και έχοντας συλλέξει σχετικές πληροφορίες αφενός από το σερβικό μέτωπο, αφετέρου την κατάσταση του εχθρού στην εν λόγω περιοχή που είχε καταστήσει, ένεκα του υφιστάμενου σιδηροδρομικού δικτύου σπουδαίο κέντρο ανεφοδιασμού του βουλγαρικού στρατού, ο αρχιστράτηγος Βασιλεύς Κωνσταντίνος διέταξε την ταχεία επέλαση των ελληνικών στρατευμάτων και κατάληψη της περιοχής.
Ο βουλγαρικός στρατός είχε υποχωρήσει στη λίμνη, αφού πρώτα κατέστρεψε τις γέφυρες του ποταμού Στρυμόνα και έκαψε την πόλη των Σερρών .Ως αποτέλεσμα της μετέπειτα ήττας τους, οι βουλγαρικές δυνάμεις υποχώρησαν βορειότερα.
Η Μάχη
Η βουλγαρική φάλαγγα, που υποχωρώντας από το Κιλκίς κατευθυνόταν πρός τη Δοϊράνη, απαρτιζόταν απο την 3η ταξιαρχία της 3ης μεραρχίας και απο το 50ὁ σύνταγμα πεζικού, δηλαδή συνολικά απο 11 τάγματα με το ανάλογο πυροβολικό. Σύμφωνα με διαταγή του βουλγαρικού επιτελείου μεταφέρθηκε στην περιοχή Δοϊράνης -Γευγελής και η 1η ταξιαρχία της 6ης μεραρχίας (8 τάγματα), που έδρευε στη Στρώμνιτσα, ενταγμένη στην 4η βουλγαρική στρατιά.
Οι δυνάμεις αυτές οργάνωσαν αμυντική τοποθεσία στα υψώματα νότια από τη Δοϊράνη πάνω απο το χωριό Βλαντάγια (Βλαδαγίαι). Το ελληνικό Γενικό Στρατηγείο, μετά τη διπλή νίκη της 21ης Ιουνίου, έθεσε σαν άμεσο αντικειμενικό σκοπό την όσο το δυνατό ταχύτερη εκκαθάριση όλης της περιοχής δυτικά του Στρυμόνα και νότια του Μπέλες από εχθρικές δυνάμεις και την απώθησή τους προς τα βορειοανατολικά, ώστε να επιτευχθεί επαφή με τους Σέρβους.
Για το σκοπό αυτό στις 22 Ιουνίου όλες οι μεραρχίες του αριστερού και του κέντρου διατάχθηκαν να συνεχίσουν την πορεία προς τα βόρεια και συγκροτήθηκε τμήμα στρατιάς δεξιού απο τις 1, 6 και 7 μεραρχίες που θα είχε ως αποστολή την εκκαθάριση της περιοχής δυτικά του Στρυμόνα. Τη μέρα εκείνη η 1η και η 6η μεραρχία ανασυντάχθηκαν και αναπαύθηκαν, ενώ η 7η συνέχισε την πορεία της και προωθήθηκε ως το Στρυμονικό (Ορλιακο).
Στίς 4.30′ το πρωί της 23ης Ιουνίου εκδηλώθηκε αιφνιδιαστική απόπειρα των Βουλγάρων να ανακαταλάβουν τη γέφυρα του Στρυμονικού. Ο αιφνιδιασμός όμως απέτυχε καί η 7η μεραρχία, αφού άφησε δύο τάγματα στην Κουμαριά για να επιτηρούν τη γέφυρα, συνέχισε την πορεία της. Αργότερα επέστρεψε στην περιοχή Κουμαριάς – Στρυμονικού, γιατί υπήρχαν πληροφορίες ότι βουλγαρικές ενισχύσεις απο το Σιδηρόκαστρο κατευθύνονταν πρός τις Σέρρες και το Στρυμονικό.
Διαβάστε Επίσης: Το ξεκίνημα του Β’ Βαλκανικού Πολέμου και η Μάχη του Κιλκίς-Λαχανά, της πιο αιματηρής μάχης της νεοελληνικής ιστορίας.
Την ίδια μέρα η 1η μεραρχία προωθήθηκε μέχρι την Καγιάλη και η 6η μέχρι το Κιοσελή. Τρείς από τις υπόλοιπες μεραρχίες συνέχισαν στίς 22 και 23 Ιουνίου τήν πορεία τους απρόσκοπτα: η 2η, η οποία την πρώτη μέρα έφτασε στο Τέρπυλλο, ανέβηκε την επομένη στο όρος Δύσωρο και καταυλίστηκε κοντά στο χωριό Κεντρικό (Σνέφτσε), η 5η, που την πρώτη μέρα έφτασε στο Ποταρίς (Δροσάτο) και την επομένη στο χωριό Αμάραντα (Σούρλοβο) και η 1η, που προχωρώντας μέσα απο τις διαβάσεις του Δυσώρου, έφτασε στο Ακ. Μπουλαλίκ (Ακροχώρι).
Στο αριστερό μέτωπο του ελληνικού στρατού βάδιζαν η 6η και η 10η μεραρχία με κατεύθυνση πρός τη Δοϊράνη. Όταν γύρω στις 11 το πρωί της 22ας Ιουνίου, οι εμπροσθοφυλακές τους έφτασαν αντίστοιχα στη Χέρσοβα και στο Γενήκιοϊ (Ελευθεροχώρι), δέχτηκαν εχθρικά πυρά απο τα υψώματα απο τη Δοϊράνη. Η 3η μεραρχία δεν εκτέλεσε εκείνη τη μέρα καμιά επιθετική ενέργεια και παρέμεινε στις θέσεις της. Μόνο η μοίρα πεδινού πυροβολικού της απαντούσε στα εχθρικά πυρά. Το 4ο σύνταγμα ευζώνων της 10ης μεραρχίας επιτέθηκε λίγο μετά το μεσημέρι και κατέλαβε τις θέσεις των εχθρικών προφυλακών πάνω απο το χωριό Βλαντάγια.
Η υπόλοιπη μεραρχία καλύφτηκε κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό Καλινδρίας. Η επίθεση των δύο ελληνικών μεραρχιών άρχισε νωρίς το πρωί της 23ης Ιουνίου. Η 3η διέθεσε δύο συντάγματα στήν πρώτη γραμμή, το 12ο στο ανατολικά της αμαξιτής οδού Θεσσαλονίκης – Δοϊράνης και το 6ο στα δυτικά της. Το 11ο θα προήλαυνε σε δεύτερη γραμμή, 1.500 μέτρα πίσω απο την πρώτη. Στον τομέα της 10ης μεραρχίας το 4ο σύνταγμα ευζώνων κράτησε τις προχωρημένες θέσεις, που είχε καταλάβει την προηγούμενη μέρα, και απο εκεί απασχολούσε τον εχθρό, ενώ το 3ο σύνταγμα, σε συνδυασμό με τα δύο συντάγματα πρώτης γραμμής της 3ης μεραρχίας, ενεργούσε την κύρια επίθεση εναντίον της ισχυρότερης εχθρικής τοποθεσίας, που είχε οργανωθεί πάνω στο ύψωμα Οβελίσκος.
Το 5ο σύνταγμα ευζώνων παρέμενε στις θέσεις του ως εφεδρεία. Λίγο μετά την εκδήλωση της επίθεσης, το 30/12ο τάγμα, που ενεργούσε στο δεξιό άκρο της ελληνικής παράταξης, κατάφερε να καταλάβει με τη λόγχη τις απέναντί του εχθρικές θέσεις και στη συνέχεια καταδίωξε τους αμυνόμενους μέχρι το σιδηροδρομικό σταθμό της Δοϊράνης. Οι Βούλγαροι αντιλήφθηκαν την υπερφαλάγγιση στα αριστερά τους και εγκατέλειψαν τις θέσεις πάνω στα υψώματα. Προσπάθησαν να ανασυνταχθούν μπροστά στήν πόλη, αλλά τελικά εγκατέλειψαν και τις νέες τους θέσεις και υποχώρησαν προς τα βόρεια.
Απομονωμένα τμήματα των Βουλγάρων παρέμειναν στις θέσεις τους απέναντι απο τη 10η μεραρχία και τις κρατούσαν μέχρι που έπεσε το σκοτάδι. Υποχώρησαν και αυτά πρός τα βόρεια, τη νύχτα της 23ης πρός 24η Ιουνίου, χωρίς να γίνουν αντιληπτά απο τις ελληνικές προφυλακές. Την ίδια μέρα οι Βούλγαροι επιχείρησαν αντιπερισπασμό στα δεξιά του ἑλληνικού στρατού. Συγκεκριμένα, απόσπασμα, αποτελούμενο απο τρία τάγματα της 1/6ης ταξιαρχίας, επιτέθηκε αιφνιδιαστικά στην αριστερή όχθη του Αξιού, απέναντι απο τη Γευγελή, και απώθησε πρός τα νότια τους ελληνικούς λόχους της περιοχής. Επίσης σώματα κομιτατζήδων εισέβαλαν στην περιοχή της Καρατζόβας, που είχε μείνει απροστάτευτη λόγω της υποχώρησης των ελληνικών λόχων.
Η κατάσταση στην περιοχή αυτή ἀποκαταστάθηκε γρήγορα, χωρίς να ανακοπεί η πορεία των ελληνικών μεραρχιών πρός τα βόρεια. Οι ελληνικοί λόχοι σταμάτησαν την υποχώρησή τους στα υψώματα του Κουφιλούκ, όπου οργάνωσαν την άμυνα τους και συγχρόνως στάλθηκε απο τη Θεσσαλονίκη άγημα πεζοναυτών, που ήταν αποσπασμένο στη φρουρά της. Ώς το βράδυ της 24ης Ιουνίου η περιοχή είχε εκκαθαριστεί απο τούς Βουλγάρους.
Η μάχη της Δοϊράνης είχε στοιχίσει στις δύο μεραρχίες 1.000 νεκρούς και τραυματίες. Οι απώλειες των λόχων και των πεζοναυτών στις συμπλοκές δυτικά του Αξιού ανήλθαν συνολικά σε 300 νεκρούς και τραυματίες. Μεγάλος υπήρξε ο αριθμός των Βουλγάρων αιχμαλώτων καθώς και αυτών που στην προσπάθειά τους να διαφύγουν τη σύλληψη πνίγηκαν στην ομώνυμη λίμνη.
Μετά τη Μάχη
Στην συνέχεια μετά από διαταγές του βασιλιά Κωνσταντίνου, ο ελληνικός στρατός κατέλαβε τη Γευγελή ,το Μελένικο και το Πετρίτσι και προχώρησε μέσα στο βουλγαρικό έδαφος με στόχο να καταλάβει τη Σόφια . Ένα άλλο τμήμα του ελληνικού στρατού βάδισε ανατολικά για να καταλάβει τη Δράμα και τη Δυτική Θράκη, ενώ πλοία του ελληνικού ναυτικού με αμφίβια επιχείρηση αποβιβάστηκαν στην Καβάλα και την κατέλαβαν .
Διαβάστε Επίσης: Η Ελληνική προέλαση στο Βουλγαρικό έδαφος, οι μάχες της Κρέσνας και Σιμιτλί και το τέλος του Πολέμου